Teleskop Çeşitleri: Uzay ve Astronomi’de Kullanımı!
Bu konumuzda sizlere teleskop çeşitleri neler olduğu hakkında genel bilgiler sunmaya çalışacağız. Her üretilen şeyin çeşidi olduğu gibi teleskobunda çeşitleri var. Işın dalga boyutlarına göre, aynalı aynasız oluşuna göre bir sürü Teleskop türleri bulunuyor. İşte meraklıları için teleskop çeşitleri..
Uzay bilimi ile ilgilenen ve incelemeler yapıp uzayı daha yakında görmek isteyenler için teleskop çeşitleri mevcuttur. Oldukça geniş bir yelpazeye sahip olan teleskop, günümüzde oldukça çok kullanılıyor. Kullanılan bu teleskopların büyük bir çoğunluğu gözle görülemeyen elektromanyetik radyasyonu yani elektromanyetik spektrum üyelerini saptamakta çok iyidir.
Teleskop çeşitleri arasında en çok bilinen ve kullanılan Newtonian teleskopları olarak bilinir. Astronomi ve uzay bilimini incelemek için kullanılan Teleskop türleri nelerdir? Tüm detaylar konumuzda yer alacaktır.
Teleskop Çeşitleri
Teleskopları tespit ettikleri ışının dalga boyuna göre sınıflandırabiliriz. Bu sınıflandırmada 7 çeşit teleskop bulunmaktadır.
- Optik Teleskoplar – Görünür Işığı Kullanan Teleskoplar
- Radyo Teleskoplar
- X-ışını Teleskopları
- Gama Işını Teleskopları
- Ultraviyole Teleskoplar
- Kızılötesi Teleskoplar
- Yüksek Enerji Partikül Teleskopları
Optik Teleskoplar
Elektromanyetik spekturumun görünür bölgesinden ışıkları bir arada toplayan ve bir kaç mercek sistemi aracılığıyla bu ışıkları odaklayan teleskoplara Optik teleskoplar denir. Bu teleskopların 3 ana türü bulunmaktadır. Bu 3 tür şu şekildedir;
- Kırıcı ( refraktif, mercekli ) teleskoplar
- Katadioptrik ( mercekli, aynalı ) teleskoplar
- Yansıtıcı ( reflektif, aynalı ) teleskoplar
Şimdi gelin bu teleskoplardan biraz bahsedelim.
Yansıtıcı Teleskoplar (Reflektif, Aynalı)
Adından da anlaşılacağı gibi görüntüyü oluşturabilmek için bir takım aynalarla düzenek kurarak oluşturan teleskop çeşididir. Bu teleskop türleri arasında en çok bilinen ve kullanılan Newtonian teleskopları olarak biliniyor. Aynalı teleskoplar içinde Cassegrain ve Gregorian türü teleskoplarını da söyleyebiliriz. Aynalı teleskoplar ışığı toplayan bir tane çukur aynaya ve bu çukur ayna sayesinde gelen ışığı yansıtan ikinci bir düz ayna bulunmaktadır. Görüntüyü ikinci aynaya aynaya ana tüpün dışına açılan bir pencerede bulunana göz merceği yansıtmaktadır. Bu teleskopların en çok tercih edilmesinin en büyük sebebi ise kolay taşınabilir olması, basit bir yapıma sahip olması ve fiyat bakımından ucuz olmasıdır.
Katadioptrik Teleskoplar (Mercekli, Aynalı)
Zaten gördüğünüz üzerine adlarında da ne tür bir teleskop olduğu anlaşılmaktadır. Mercek ile aynaların bir arada kullanıldığı teleskop türleri arasına girmektedir. Bu teleskoplarda ise amaç hem aynalı hemde mercekli teleskopların avantajlarını bir arada toplanabilmesi hedeflenmektedir. Mercekli-Aynalı teleskoplar arasında en çok kullanılan tür Schmidt-Cassegrain teleskopları olurken Schmidt-Newtonian ve Maksutov-Cassegrain türleri de vardır.
Kırıcı Teleskoplar (Refraktif, mercekli)
Görüntüyü oluşturabilmek için mercek kullanılan teleskop türleri arasında yer almaktadırlar. Kırıcı teleskoplarda uzun bir tüp içerisinde 2 tane mercek yer alır. Birinci mercek oldukça olup tüpün üst ucunda bulunurken diğer ikinci mercek olan oküler ise küçük olup göz merceğidir ve tüpün diğer ucunda bulunur. Önce ışık büyük mercekten geçer ve küçük bir demet şeklinde göz merceği olan okülere gelir.
Radyoteleskoplar – Teleskop Çeşitleri
Özel bir radyo alıcısına ve antene sahip olan ve gökyüzündeki radyo dalgalarını tespit etmek için kullanılan teleskop türleridir. Radyoteleskoplar, tek başına da kullanılabilirken bir dizi halinde de elektronik olarak birbirine bağlanabildikleri için oldukça kullanışlılar. Bu teleskoplar hem gündüz hemde gece kullanılabilir. Yıldızlar, galaksiler ve gezegenler gibi radyo kaynakları baya bir uzakta oldukları zaman oldukça zayıf radyo dalgaları yayabilmektedir. İşte Radyoteleskopları da hassas alıcılar ve büyük antenler sayesinde o zayıf radyo dalgalarını hissedebilirler. Bu teleskoplar genelde teknolojik cihazlardan arındırılmış yerlerde kullanılırlar. Nedeni ise radyo, televizyon, radar diğer yapay cihazlardan gelen elektromanyetik parazitlerden kaçınmaktır.
İlk olarak uzaydan gelen radyo dalgalarını Karl Guthe Jansky adındaki bir mühendis 1932 senesinde New Jersey’de yer alan Telefon Laboratuvarı’nda radyo alıcılarından çıkan gürültüyü incelemek için yapılmış bir anten kullanılarak tespit edildiği bilinmektedir. İşte bu olayın ardından ilk radyoteleskop inşa edildi. Bu teleskop uzaydan gelen radyo dalgalarını inceleme amaçlı olarak tam tamına 9 metre çaplı bir parabolik çanağa sahip olurken 1937 yılında Illinois’de Grote Reber tarafında inşa edildi.
Tienyen Radyoteleskobu – Teleskop Çeşitleri
Günümüzde kullanımda olan en büyük Radyoteleskop, olan Küresel Diyafram Radyoteleskobu Çin tarafından inşa edilmiştir. Bu teleskop 500 metre yarı çapına sahip olurken Guicou eyaletinde yer alan Pingtang kasabasında bulunmaktadır. Türkçesi Gök Gözü olan ” Tienyen ” radyo teleskobu uzayda olan yaşam bulgularını tespit etmek adına kullanılacağı belirtilmiştir.
Gama Işını ve X-ışını Teleskopları
Gama Işını ve X-ışını teleskopları, Dünya atmosferinin X ve Gama ışınlarını geçirmemesinden dolayı bu teleskoplar genelde balonlar, suni uydular ve roketlerin üstüne koyularak atmosfer dışını çıkarılarak kullanılırlar. Bu teleskoplar elektromanyetik spektrumda bulunan dalga boylarına sahip olan ışınları yayan uzak nesneleri gözlemlememek adına tasarımı yapılmıştır.
İLGİLİ İÇERİKLER
- Meteor Nedir, Nasıl Oluşur? Gök Taşıyla Arasındaki Fark Ne?
- Asteroid Nedir, Meteor İle Arasında Ne Fark Var?
